صدارت- دروازه‌های زندان‌های سیاسی را، خودِ ما ایرانیان مردم باز می‌کنیم، نه انیرانیان! گزارش تحقیقی سازمان عفو بین‌الملل
علی صدارت: دروازه‌های زندان‌های سیاسی را، خودِ ما ایرانیان مردم باز می‌کنیم، نه انیرانیان.
باری دیگر، در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ تا ۳ تیر ۱۴۰۴ شاهد تجاوز اسرائیل و امریکا به میهن بودیم. محاسبات متجاوزان، غلط از آب در آمد!
باز هم با صدای بلند به دنیا می‌گوییم، این خودِ ما مردم ایران هستیم که دروازه‌های زندان‌های سیاسی را باز می‌کنیم، نه اجنبیان!
هر کار به ظاهر خیری هم که توسط تجاوز قدرت‌ها به وطن حاصل شود، قطعا نوبه آزمایش زمان گواهی خواهد داد که به غیر از شر نبوده است!
❊
گزارش تحقیقی سازمان عفو بین‌الملل: (۲۲ ژوئیه ۲۰۲۵) حملهٌ عمدی اسرائیل به زندان اوین باید به عنوان «جنایت جنگی» مورد بررسی قرار گیرد.
https://www.human-rights-iran.org/hri/archives/1460
سازمان عفو بین‌الملل در یک گزارش تحقیقی که روز سه‌شنبه ۲۲ ژوئیه ۲۰۲۵ منتشر شد، اعلام کرد که حملات هوایی عمدی ارتش اسرائیل به زندان اوین در تهران در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵ نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه است و باید به عنوان جنایت جنگی مورد بررسی جنایی قرار گیرد.
فیلم‌های ویدیویی تأیید شده، تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه با شاهدان عینی، خانواده‌های زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان می‌دهد که ارتش اسرائیل چندین حمله هوایی به زندان اوین انجام داده و باعث کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی و ایجاد خسارات و ویرانی گسترده در حداقل شش مکان در سراسر مجموعه زندان شده است.
این حمله در طول روز کاری، زمانی که بسیاری از بخش‌های زندان مملو از غیرنظامیان بود، رخ داد. ساعاتی بعد، ارتش اسرائیل حمله به زندان را تأیید کرد و مقامات ارشد اسرائیلی در رسانه‌های اجتماعی به آن افتخار کردند. به گفته مقامات ایرانی، حداقل ۸۰ غیرنظامی ـــ ۷۹ زن و مرد و یک پسر پنج ساله ـــ کشته شدند.
طبق قوانین بین‌المللی بشردوستانه، زندان یا محل بازداشت یک هدف غیرنظامی فرض می‌شود و هیچ مدرک معتبری در این مورد وجود ندارد که نشان دهد زندان اوین یک هدف نظامی قانونی بوده است.
اریکا گووارا روساس، مدیر ارشد تحقیقات، حمایت، سیاست و کمپین‌ها در سازمان عفو بین‌الملل گفت: «این شواهد، دلایل معقولی را برای باور به این که ارتش اسرائیل گستاخانه و عمداً به ساختمان‌های غیرنظامی حمله کرده است، فراهم می‌کند. هدایت حملات به اهداف غیرنظامی طبق قوانین بین‌المللی بشردوستانه اکیداً ممنوع است. انجام چنین حملاتی آگاهانه و عمداً جنایت جنگی محسوب می‌شود.»
اعتقاد بر این است که زندان اوین در زمان حمله حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ زندانی را در خود جای داده بود، از جمله مدافعان حقوق بشر، معترضان، مخالفان سیاسی، اعضای اقلیت‌های مذهبی تحت آزار و اذیت و اتباع دوگانه و خارجی که اغلب برای اعمال نفوذ دیپلماتیک بازداشت شده‌اند. در هر زمان معین، صدها غیرنظامی دیگر نیز در مجتمع زندان حضور داشتند. این حمله در ساعات ملاقات زندانیان رخ داد.
اریکا گووارا روساس گفت: «نیروهای اسرائیلی باید می‌دانستند که هرگونه حمله هوایی به زندان اوین می‌تواند منجر به آسیب قابل توجه غیرنظامیان شود. مقامات دادستانی در سراسر جهان باید اطمینان حاصل کنند که همه مسئولان این حمله مرگبار، از جمله با استفاده از اصل صلاحیت جهانی، به دست عدالت سپرده شوند. مقامات ایرانی همچنین باید صلاحیت دادگاه کیفری بین‌المللی را در مورد همه جنایات اساسنامه رم که در خاک این کشور انجام شده یا از آنجا انجام شده است، اعطا کنند.»
ده‌ها غیرنظامی کشته و زخمی شدند
بین ساعت ۱۱ صبح تا ۱۲ ظهر به وقت تهران در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵، حملات هوایی اسرائیل چندین مکان را در داخل زندان اوین با فاصله بیش از ۵۰۰ متر از هم هدف قرار داد و ساختمان‌ها و سازه‌های متعدد دیگری را در داخل مجتمع زندان و همچنین ساختمان‌های مسکونی مجاور در خارج از مجتمع تخریب یا آسیب رساند.
زندان اوین در یک منطقه پرجمعیت با ساختمان‌های مسکونی در شرق و جنوب آن واقع شده است. یکی از ساکنان نزدیک، صحنه پس از حمله را به عفو بین‌الملل اینگونه توصیف کرد:
مقامات تاکنون نام ۵۷ غیرنظامی کشته شده در این حمله را اعلام کرده‌اند، از جمله پنج مددکار اجتماعی زن، ۱۳ مرد جوان که به عنوان نگهبان یا مدیر زندان خدمت اجباری ملی انجام می‌دادند و ۳۶ نفر دیگر از کارکنان زندان ـــ ۳۰ مرد و شش زن ـــ و فرزند یکی از مددکاران اجتماعی.
پس از انتقاد عمومی به دلیل عدم افشای هویت زندانیان، بستگان آنها و ساکنان نزدیک کشته شده، مقامات در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۵ گزارشی منتشر کردند که دو نام را فاش می‌کرد: یکی از ساکنان نزدیک اوین – مهرانگیز ایمن‌پور – و زنی که داوطلبانه برای کمک به جمع‌آوری کمک مالی برای زندانیان بدهکار – هستی محمدی – کمک می‌کرد. عفو بین‌الملل پیش از این نام مهرانگیز ایمن‌پور و همچنین نام یک زندانی به نام مسعود بهبهانی، یکی از بستگان زندانی به نام لیلا جعفرزاده و یک رهگذر به نام علی‌اصغر پازوکی را که آنها نیز کشته شدند، تأیید کرده بود.
اعترافات مقامات اسرائیلی
ظرف چند ساعت پس از حمله، مقامات ارشد اسرائیلی در رسانه‌های اجتماعی به آن افتخار کردند و آن را به عنوان یک «حمله هدفمند» علیه «نماد ظلم و ستم به مردم ایران» توصیف کردند.
اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، در X گفت که نیروهای اسرائیلی با «قدرت بی‌سابقه‌ای به اهداف رژیم و نهادهای سرکوب دولتی در قلب تهران از جمله… زندان اوین حمله می‌کنند.»
دقایقی بعد، گیدئون ساعر، وزیر امور خارجه، در X پست گذاشت: «ما بارها و بارها به ایران هشدار دادیم: هدف قرار دادن غیرنظامیان را متوقف کنید! آنها ادامه دادند، از جمله امروز صبح. پاسخ ما: [زنده باد آزادی…].» در کنار این پست، ویدئویی منتشر شد که ظاهراً تصاویر دوربین مداربسته از منفجر شدن دروازه زندان را نشان می‌داد. تجزیه و تحلیل این ویدئو توسط عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که این فیلم به صورت دیجیتالی دستکاری شده و احتمالاً با استفاده از یک عکس قدیمی از دروازه زندان ساخته شده است. این ویدئو ابتدا در کانال‌های تلگرام فارسی زبان منتشر شد، اما عفو بین‌الملل نتوانست منبع اصلی آن را ردیابی کند.
بعداً در همان روز، ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای تأیید کرد که آنها “یک حمله هدفمند” به “زندان بدنام اوین” انجام داده‌اند. به نظر می‌رسد این بیانیه با بیان اینکه “دشمنان رژیم” در آنجا نگهداری و شکنجه میشوند و ادعا می‌کند که “عملیات اطلاعاتی علیه کشور اسرائیل، از جمله ضد جاسوسی” در زندان انجام می‌شود، این حمله را توجیه می‌کند. با این حال، بازجویی از بازداشت‌شدگان متهم به جاسوسی برای اسرائیل یا حضور مقامات اطلاعاتی در داخل محوطه زندان، خود این زندان را به یک هدف نظامی مشروع طبق قوانین بین‌المللی بشردوستانه تبدیل نمی‌کند.
تصاویر ماهواره‌ای رنگ‌آمیزی شده نزدیک به مادون قرمز از ۱۰ آوریل ۲۰۲۵ و ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵، قبل و بعد از تخریب، تخریب در چهار نقطه مجزا در بخش‌های جنوبی و مرکزی زندان اوین را نشان می‌دهد که احتمالاً مهمات در آنجا فرود آمده‌اند (با دایره‌های زرد نشان داده شده‌اند) و علائم سوختگی (که در طیف مادون قرمز نزدیک به رنگ‌های سیاه تیره قابل مشاهده است) در بسیاری از مناطق، احتمالاً از وسایل نقلیه‌ای که آتش گرفته‌اند و به ساختمان‌های منطقه سرایت کرده‌اند، دیده می‌شود.
در جنوب زندان، دروازه ورودی اصلی به همراه دیوار مجاور و ساختمان اطلاعات بازدیدکنندگان در شرق دروازه تخریب شده‌اند. ساختمان واقع در غرب دروازه و دفتر دادستانی شهید مقدس که در مجاورت آن قرار دارد، به طور گسترده آسیب دیده‌اند. در داخل بخش جنوبی زندان، پارکینگ و ساختمانی در کنار بخش قرنطینه آسیب دیده‌اند.
یک منبع آگاه به عفو بین‌الملل گفت که زنی به نام لیلا جعفرزاده، ۳۵ ساله، هنگام مراجعه به دفتر دادستانی برای سپردن وثیقه جهت آزادی همسر زندانی‌اش کشته شد.
تخریب دروازه ورودی و اطراف آن در یک ویدیوی تأیید شده ثبت شده است که نشان می‌دهد امدادگران حداقل یک فرد مجروح را با برانکارد در میان صحنه‌های تخریب و آوار گسترده روی زمین حمل می‌کنند.
فیلم‌های منتشر شده توسط رسانه‌های دولتی و تأیید شده توسط عفو بین‌الملل همچنین آسیب‌های ساختاری به دیوارها و چارچوب ساختمان دفتر دادستانی را نشان می‌دهد که نشان می‌دهد نیروی انفجار به عمق ساختمان نفوذ کرده است.
ساختمان اداری و بخش قرنطینه محل نگهداری زندانیان
در قسمت جنوبی زندان، ساختمان اداری و یک ساختمان کوچکتر مجاور که به گفته یک زندانی سابق، شامل دفتر نیروی امنیتی زندان به نام گروه حفاظتی بود، به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار گرفتند، در حالی که چندین سازه مجاور تخریب شدند.
تصاویر ماهواره‌ای از ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب قابل توجهی به بخشی از سقف در ضلع غربی ساختمان گروه حفاظتی نشان می‌دهد. تصاویر ماهواره‌ای همچنین نشان می‌دهد که در شرق ساختمان، یک دروازه داخلی، دیوار پیرامونی و دو سازه کوچک – احتمالاً پست نگهبانی – همگی در این حمله تخریب شده‌اند.
این دو مکان شناسایی شده با تجزیه و تحلیل فیلم‌های ویدئویی و اطلاعات دریافتی از دو زندانی عقیدتی سابق، آتنا دائمی و حسین رزاق، مطابقت دارند.
فیلم‌های تأیید شده همچنین پنجره‌های تخریب شده، دیوارهای فروریخته و آوار گسترده را در دو ضلع غربی و شرقی ساختمان اداری نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد طبقه اول تا حد زیادی از بین رفته است و دیوارهای سازه‌ای از بین رفته در چندین بخش قابل مشاهده هستند.
تصویری که توسط رسانه‌های دولتی منتشر شده و توسط عفو بین‌الملل تأیید شده است، چیزی را نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد دهانه‌ای در داخل ضلع غربی ساختمان اداری باشد که نشان می‌دهد طبقه اول به سمت پایین فرو ریخته است.
طبق گزارش رسانه‌های دولتی در ۶ ژوئیه ۲۰۲۵، حداقل ۹ زن، یک مرد و یک کودک در ساختمان اداری کشته شدند. روزنامه شرق و هم میهن، دو روزنامه برجسته ایران، به ترتیب در گزارش‌های منتشر شده در ۲۵ ژوئن و ۱ ژوئیه ۲۰۲۵، نام سه نفر از قربانیان را ذکر کردند. آنها شامل زهرا عبادی، مددکار اجتماعی ۵۲ ساله، که به همراه پسر پنج ساله‌اش، مهراد خیری، کشته شد؛ و حمید رنجبری، کارمند اداری ۴۰ ساله، بودند.
تجزیه و تحلیل یک فیلم ویدیویی تأیید شده همچنین نشان می‌دهد که بخش قرنطینه محل نگهداری زندانیان تازه پذیرفته شده، که در نزدیکی ساختمان اداری واقع شده است، نیز متحمل خساراتی شده است.
در بخش مرکزی زندان، کلینیک پزشکی، آشپزخانه مرکزی، بخش ۴ محل نگهداری زندانیان مرد، بخش ۲۰۹ که شامل سلول‌های انفرادی است که زندانیان زن و مرد توسط وزیر اطلاعات در آن بازداشت شده‌اند، و بخش زنان به طور گسترده آسیب دیده‌اند.
تصاویر ماهواره‌ای آسیب قابل توجهی به سازه‌های مجاور کلینیک پزشکی نشان می‌دهد، در حالی که فیلم‌های تأیید شده، آسیب به کلینیک را در اثر انفجار و سوختن ماشین‌ها نشان می‌دهند.
یک ویدیوی تأیید شده، نمای بیرونی کلینیک پزشکی را که پوشیده از دوده سیاه و دود سیاه است که از پنجره‌ها بلند می‌شود، نشان می‌دهد. ویدیوی دیگری تخریب قابل توجهی در داخل، با پنجره‌های خرد شده، تخت‌ها و تجهیزات پزشکی واژگون شده و آوار گسترده را نشان می‌دهد.
شواهد ویدیویی تأیید شده، روایت‌های مدافعان حقوق بشر، نرگس محمدی و سپیده قلیان، هر دو مستقر در ایران، را تأیید می‌کند که به عفو بین‌الملل گفته‌اند شاهدان عینی متعددی در زندان اوین، خسارات گسترده به کلینیک پزشکی را برای آنها توصیف کرده‌اند. نرگس محمدی گفت که زندانیان مرد در بند ۴، که روبروی درمانگاه است، به او اطلاع دادند که آمبولانس زندان منهدم شده است، روایتی که با ویدیویی که خودروهای اطراف را به لاشه تبدیل کرده بود، تأیید می‌شود. او همچنین گفت که زندانیان به او گفته‌اند که شاهد خروج فردی با سوختگی‌های گسترده از درمانگاه و افتادن او روی زمین بوده‌اند.
دو زندانی ـــ ابوالفضل قدیانی و مهدی محمودیان ـــ که از حمله به زندان اوین جان سالم به در برده و به زندان تهران بزرگ منتقل شده بودند، در نامه‌ای از داخل زندان که در ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ به صورت آنلاین منتشر شد، نوشتند: «زندان اوین با چندین انفجار متوالی لرزید. دو یا سه انفجار در نزدیکی بند ۴ رخ داد و وقتی زندانیان از در بند خارج شدند، درمانگاه را در حال سوختن دیدند… زندانیان اجساد حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر، از جمله پرسنل درمانگاه، زندانیان، کارکنان انبار، نگهبانان و مأموران را از زیر آوار بیرون آوردند.»
سعیده مکارم، پزشک داوطلب در زندان اوین که مجروح شده بود، از جمله دچار سوختگی، در مجموعه‌ای از پست‌های اینستاگرام در ژوئیه ۲۰۲۵ توضیح داد که چگونه زندانیان به او کمک کردند: «آنها مرا به گوشه دیوار کشیدند. من نیمه‌هوشیار بودم. آنها آب و پتو برایم آوردند، آتل را در پایم گذاشتند، خون را از صورتم پاک کردند… آنها می‌توانستند بروند، اما این کار را نکردند… آنها مرا نجات دادند.»
حسین رزاق، مخالف سیاسی، نیز به عفو بین‌الملل گفت که زندانیان بند ۴ برای او توضیح دادند که چگونه زندانیان به دلیل شدت انفجار به دیوارها پرتاب شده و از ناحیه سر و صورت دچار جراحات شده‌اند.
این شهادت‌ها با یک ویدیوی تأیید شده که خسارات گسترده‌ای را به قسمت‌های جلویی بندهای ۴ و ۲۰۹ نشان می‌دهد، تأیید میشوند. به نظر می‌رسد درها و پنجره‌های خارجی بندهای ۴ و ۲۰۹ خرد شده‌اند، بخش‌هایی از سازه سقف فرو ریخته و توده‌های بزرگی از آوار در جاده دیده می‌شود. چندین وسیله نقلیه تخریب و سوخته شده‌اند و دود سیاهی بر دیوارهای ساختمان اطراف دیده می‌شود که نشان می‌دهد بخشی از آتش‌سوزی ممکن است از خودروها ناشی شده باشد. تصاویر ماهواره‌ای از ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ ساختمان‌های سوخته و آثار سوختگی سیاه ناشی از خودروها را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد انفجار همچنین سقف آشپزخانه زندان را تحت تأثیر قرار داده و به پنجره‌های آن آسیب رسانده است.
طبق تحقیقات عفو بین‌الملل، این انفجار همچنین دفاتر کارکنان بند ۲۰۹ را تحت تأثیر قرار داده و برخی از مأموران و نگهبانان را در زیر آوار به دام انداخته است. مقامات هیچ اطلاعاتی در مورد سرنوشت و محل نگهداری زندانیانی که در سلول انفرادی در بند ۲۰۹ نگهداری میشوند، ارائه نکرده‌اند و این نگرانی‌ها را در مورد مرگ یا جراحات احتمالی افزایش داده است.
عفو بین‌الملل از طریق یک منبع آگاه، نام مسعود بهبهانی، زندانی ۷۱ ساله در بند ۴ را که کشته شد، تأیید کرد. او هنگامی که انفجار او را روی صندلی انداخت و چندین زندانی روی او افتادند، دچار حمله قلبی شد. به گفته این منبع، مقامات به جای انتقال او به بیمارستان، او را به زندان تهران بزرگ منتقل کردند و دو روز بعد پس از دومین حمله قلبی درگذشت.
عفو بین‌الملل همچنین تصویری گرفته شده از داخل بند زنان را که نشان دهنده آسیب قابل مشاهده به سقف و زیرساخت‌های برق است، تجزیه و تحلیل کرد.
تصاویر رنگی کاذب و نزدیک به مادون قرمز از ۱۰ آوریل ۲۰۲۵ و ۲۷ ژوئن ۲۰۲۵، قبل و بعد از انفجار، تخریب دو مکان مجزا را نشان می‌دهد که احتمالاً مهمات در قسمت شمالی زندان اوین (با دایره‌های زرد نشان داده شده است) به آنجا اصابت کرده‌اند: دیوارهای امنیتی داخلی و جاده جلوی بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ و دروازه ورودی شمالی جلوی ساختمان ملاقات و مجتمع قضایی کچویی.
در قسمت شمالی زندان، همانطور که در تصاویر ماهواره‌ای و ویدیوهای تأیید شده قابل مشاهده است، دروازه ورودی و دیوار مجاور تخریب شده‌اند؛ قسمت جلویی ساختمان حاوی مجتمع قضایی شهید کچویی و ساختمان ملاقات به طور گسترده آسیب دیده‌اند؛ و دو دیوار داخلی در نزدیکی بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ که محل نگهداری زندانیان است، تخریب شده‌اند.
فیلم‌ها و عکس‌های تأیید شده همچنین خسارات مربوط به انفجار به ساختمان‌های مسکونی بلندمرتبه و وسایل نقلیه در خارج از منطقه شمالی زندان اوین را نشان می‌دهند. یک ویدیو ده‌ها نفر مضطرب را در خیابان احمدپور نشان می‌دهد که حداقل یکی از آنها به نظر می‌رسد زخمی شده است.
یک منبع آگاه به عفو بین‌الملل توضیح داد که چگونه یکی از ساکنان نزدیک، مهرانگیز ایمن‌پور، نقاش ۶۱ ساله ساکن خیابان احمدپور، در راه بازگشت به خانه کشته شد.
روزنامه شرق گزارش داد که یک عابر دیگر، علی اصغر پازوکی، ۶۹ ساله، در مقابل مجتمع قضایی و ساختمان ملاقات کشته شد.
رسانه‌های دولتی ویدیوها و عکس‌هایی را منتشر کردند که خسارات انفجار را در این منطقه نشان می‌دهد.
تصاویر ماهواره‌ای که توسط عفو بین‌الملل تجزیه و تحلیل شده‌اند نشان می‌دهد که یک جاده و دو دیوار امنیتی در قسمت شمالی زندان، در نزدیکی ساختمانی که شامل بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ است، نیز تخریب شده‌اند. این بخش‌ها حاوی صدها سلول انفرادی هستند، اما هیچ تصویری که وضعیت ساختمان را نشان دهد، منتشر نشده است و مقامات هیچ اطلاعاتی در مورد سرنوشت زندانیانی که در آنجا نگهداری میشوند، منتشر نکرده‌اند.
عفو بین‌الملل از خانواده‌های زندانیان روایت‌هایی دریافت کرده است که نشان می‌دهد بند ۸، در نزدیکی بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱، آسیب دیده است. نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر، به عفو بین‌الملل گفت که رضا خندان، همسر زندانی‌اش، مدافع حقوق بشر و دیگر زندانیان، در اثر پرتاب آوار به حیاط، مجروح شده‌اند.
محمد نوری‌زاد، مخالف سیاسی، که در بند ۸ بود، در حالی که حملات هوایی ادامه داشت با خانواده‌اش تماس گرفت. ضبط تماس او در ۲۴ ژوئن به صورت آنلاین منتشر شد: «آنها دارند روی ما بمب می‌اندازند. برخی از مردم زخمی شده‌اند، پنجره‌ها شکسته و همه پراکنده شده‌اند… آنها دوباره حمله کردند. نمی‌دانم، به نظر می‌رسد عمدی باشد… اما بمباران زندان با هیچ منطق یا قانون رفتاری سازگار نیست… آنها [مقامات زندان] درها را به روی ما بستند و ما هیچ خبری نداریم.»
قوانین و استانداردهای بین‌المللی
طبق قوانین بین‌المللی بشردوستانه، حملات مستقیم به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی ممنوع است. حملات فقط می‌تواند به سمت رزمندگان و اهداف نظامی باشد. اهداف نظامی محدود به اشیایی هستند که به دلیل ماهیت، موقعیت، هدف یا کاربردشان، سهم مؤثری در اقدام نظامی دارند و تخریب، تصرف یا خنثی‌سازی جزئی یا کلی آنها، در شرایط حاکم بر زمان، مزیت نظامی مشخصی را ارائه می‌دهد.
نیروهای مهاجم موظفند هر کاری را که برای محافظت از غیرنظامیان ممکن است انجام دهند، از جمله با تمایز قائل شدن بین اهداف نظامی و اشیاء غیرنظامی؛ تأیید اینکه آیا هدف مورد نظر آنها یک هدف نظامی است و لغو حمله در صورت وجود شک؛ انتخاب ابزارها و روش‌های حمله‌ای که از آسیب به غیرنظامیان جلوگیری می‌کند یا در هر صورت، آن را به حداقل می‌رساند؛ و ارائه هشدار قبلی مؤثر به غیرنظامیان، مگر اینکه شرایط اجازه ندهد. حتی هنگام هدف قرار دادن یک هدف نظامی مشروع، نباید حمله‌ای انجام شود که ممکن است باعث آسیب به غیرنظامیان شود که در مقایسه با مزیت نظامی ملموس و مستقیم پیش‌بینی شده، نامتناسب باشد. اگر تمایز قائل شدن بین اشیاء غیرنظامی و اهداف نظامی امکان‌پذیر نباشد، حمله نباید ادامه یابد.
کشورهای مسئول نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه ملزم به جبران کامل خسارات یا جراحات وارده هستند. اصول و دستورالعمل‌های اساسی سازمان ملل متحد در مورد حق جبران خسارت و غرامت برای قربانیان نقض‌های فاحش حقوق بین‌الملل بشر و نقض‌های جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه، وظیفه دولت‌ها را برای ارائه جبران خسارت مؤثر، از جمله جبران خسارت به قربانیان، از جمله بازگرداندن خسارت، غرامت، توانبخشی، جلب رضایت و تضمین عدم تکرار، تثبیت می‌کند.
روش‌شناسی
آزمایشگاه شواهد عفو بین‌الملل تصاویر ماهواره‌ای قبل و بعد از حملات را تجزیه و تحلیل کرد و ۲۲ ویدیو و ۵۹ عکس را تأیید کرد که نشان‌دهنده آسیب و تخریب گسترده در شش منطقه در بخش‌های جنوبی، مرکزی و شمالی مجتمع زندان اوین است.
علاوه بر این، عفو بین‌الملل اظهارات مقامات اسرائیلی و ایرانی را بررسی کرد و با ۲۳ نفر در داخل و خارج از ایران، از جمله هفت نفر از بستگان زندانیان؛ یک ساکن نزدیک که شاهد حمله بود؛ دو منبع با اطلاعاتی در مورد دو قربانی کشته شده؛ دو روزنامه‌نگار؛ و ۱۱ زندانی سابق از جمله مخالفان و مدافعان حقوق بشر که از زندانیان، خانواده‌های زندانیان، کارکنان زندان و خدمات اورژانس حاضر در محل اطلاعات دریافت کرده بودند، مصاحبه کرد. این سازمان همچنین از یک منبع، ضبط چهار تماس تلفنی بین چهار زندانی و خانواده‌هایشان را ساعاتی پس از حمله به دست آورد.
عفو بین‌الملل در ۳ ژوئیه سوالاتی در مورد حمله به وزیر دفاع اسرائیل ارسال کرد. در زمان انتشار، هیچ پاسخی دریافت نشده بود.
پیشینه
به گفته بنیاد شهید و امور ایثارگران ایران، در جریان تشدید خصومت‌ها بین اسرائیل و ایران، حداقل ۱۱۰۰ نفر در ایران کشته شدند، از جمله ۱۳۲ زن و ۴۵ کودک. به گفته وزارت بهداشت اسرائیل، حداقل ۲۹ نفر، از جمله زنان و کودکان، در اسرائیل کشته شدند.
به عنوان بخشی از تحقیقات مداوم عفو بین‌الملل در مورد نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه و سایر موارد نقض حقوق بشر در چارچوب تشدید خصومت‌ها بین اسرائیل و ایران، این سازمان همچنین یافته‌های مربوط به حملات مقامات ایرانی علیه اسرائیل را منتشر خواهد کرد.
❊
❊❊❊
22 July 2025
Iran: Deliberate Israeli attack on Tehran’s Evin prison must be investigated as a war crime
The Israeli military’s deliberate air strikes on Evin prison in Tehran on 23 June 2025 constitute a serious violation of international humanitarian law and must be criminally investigated as war crimes, Amnesty International said today, following an in-depth investigation.
Verified video footage, satellite imagery and interviews with eyewitnesses, prisoners’ families and human rights defenders indicate that the Israeli military carried out multiple air strikes on Evin prison, killing and injuring scores of civilians and causing extensive damage and destruction in at least six locations across the prison complex. The attack took place during the working day, at a time when many parts of the prison were packed with civilians. Hours later, the Israeli military confirmed it had attacked the prison and senior Israeli officials boasted about it on social media. According to the Iranian authorities, at least 80 civilians – 79 men and women and a five-year-old boy – were killed.
Under international humanitarian law, a prison or place of detention is presumed a civilian object and there is no credible evidence in this case that Evin prison constituted a lawful military objective.
The evidence establishes reasonable grounds to believe that the Israeli military brazenly and deliberately attacked civilian buildings.
Erika Guevara Rosas, Senior Director for Research, Advocacy, Policy and Campaigns.
“The evidence establishes reasonable grounds to believe that the Israeli military brazenly and deliberately attacked civilian buildings. Directing attacks at civilian objects is strictly prohibited under international humanitarian law. Carrying out such attacks knowingly and deliberately constitutes a war crime,” said Erika Guevara Rosas, Senior Director for Research, Advocacy, Policy and Campaigns.
It is believed that Evin prison held around 1,500-2,000 prisoners at the time of the attack, including arbitrarily detained human rights defenders, protesters, political dissidents, members of persecuted religious minorities, and dual and foreign nationals frequently held for diplomatic leverage. At any given time, there were also hundreds of other civilians in the prison complex. The attack took place during prison visitation hours.
“The Israeli forces should have known that any air strikes against Evin prison could result in significant civilian harm. Prosecution authorities around the world must ensure that all those responsible for this deadly attack are brought to justice, including through use of the principle of universal jurisdiction. The Iranian authorities must also grant the International Criminal Court jurisdiction over all Rome Statute crimes committed on or perpetrated from its territory, said Erika Guevara Rosas.
An overview of Evin prison, with the exterior walled perimeter marked in orange. The six yellow circles highlight areas with the most significant destruction, indicating these were the locations where the munitions landed. The blasts and resulting damage extended beyond the six areas.
A map of Evin prison indicating building names or functions based on Amnesty International’s interviews with former prisoners.
Scores of civilians killed and injured
Between 11am to 12pm Tehran time on 23 June 2025, Israeli air strikes hit multiple locations over 500 metres apart inside Evin prison, destroying or damaging numerous buildings and other structures within the prison complex, as well as nearby residential buildings outside the complex.
Evin prison is located in a populated area with residential buildings to its east and south. A nearby resident described the scene following the attack to Amnesty International:
“I suddenly heard a terrible sound. I looked out of the window and realised that smoke and dust were rising from Evin prison. Both the sound of the explosion and the appearance of the dust and smoke were horrific… I had thought our home would be safe [as] we are near a prison… I couldn’t believe it.”
The authorities have so far named 57 civilians who were killed in the attack including five female social workers, 13 young men performing mandatory national service as prison guards or administrators, and 36 other prison staff – 30 men and six women – and the child of one of the social workers. After drawing public criticism for failing to disclose the identities of prisoners, their relatives and nearby residents killed, the authorities published a report on 14 July 2025 revealing two names: a nearby resident – Mehrangiz Imanpour – and a woman volunteering to help raise funds for debt prisoners – Hasti Mohammadi. Amnesty International had already verified the name of Mehrangiz Imanpour, as well as the names of one prisoner, Masoud Behbahani, a prisoner’s relative, Leila Jafarzadeh, and a passerby Aliasghar Pazouki, who were also killed.
Israeli officials’ self-incriminating admissions
Within hours of the attack, senior Israeli officials boasted about it on social media, framing it as a “targeted strike” against a “symbol of oppression for the Iranian people.”
Israel’s Defence Minister, Israel Katz, said on X that Israeli forces were attacking with “unprecedented force regime targets and government repression bodies in the heart of Tehran including…Evin prison.”
Minutes later, Foreign Affairs Minister Gideon Sa’ar posted on X: “We warned Iran time and again: stop targeting civilians! They continued, including this morning. Our response: [Long live freedom…].” Alongside this post was a video purporting to show CCTV footage of the prison gate being blown up. Analysis of the video by Amnesty International indicates the footage was digitally manipulated likely using an old photograph of the prison gate. The video was first posted on Persian-language Telegram channels, but Amnesty International could not trace its original source.
Later the same day, the Israeli military confirmed in a statement that they had carried out “a targeted strike” on “the notorious Evin Prison”. The statement appeared to justify the attack by saying that “enemies of the regime” were held and tortured there and alleging that “intelligence operations against the State of Israel, including counter espionage” were carried out in the prison. However, the interrogation of detainees accused of spying for Israel or the presence of intelligence officials within the prison compound would not render the penal facility itself a legitimate military objective under international humanitarian law.
Entrance gate and prosecution office in the south
0
1
A Flourish data visualization
Before and after false-colour, near infrared satellite imagery from 10 April 2025 and 30 June 2025 reveals the destruction in four distinct locations in the south and central parts of Evin prison where munitions likely landed (shown with yellow circles) and signs of burning (visible in near-infrared in dark black hues) in many areas, likely from vehicles that caught fire and spread to buildings in the area.
In the south of the prison, the main entrance gate, along with the adjoining wall and the visitor information building to the east of the gate were destroyed. The building to the west of the gate and the adjoining Shahid Moghaddas prosecution office were extensively damaged. Further inside the southern part of the prison, the car park and a building next to the Quarantine section were damaged.
An informed source told Amnesty International that a woman named Leila Jafarzadeh, 35, was killed while visiting the prosecution office to post bail to secure the release of her imprisoned husband.
The destruction of the entrance gate and its surroundings was captured in a verified video showing rescue workers carrying at least one injured person on a stretcher amid scenes of destruction and extensive rubble on the ground.
Footage published by state media and verified by Amnesty International also shows structural damage to the prosecution office’s walls and building framework, indicating that the force of the blast penetrated deep into the building.
Satellite imagery from 30 June 2025 reveals a location (shown with a yellow circle) where munitions likely landed. Ground images (right) geolocated to the north and south areas of the southern entrance gate show major destruction.
Administrative building and quarantine section housing prisoners
Deeper inside the southern area of the prison, the administrative building and a smaller adjoining building which, according to a former prisoner, contained an office of the prison’s security force called the Protection Cohort, were significantly impacted, while several nearby structures were destroyed.
Satellite imagery from 30 June 2025 shows significant damage to part of the roof on the west side of the Protection Cohort building. Satellite imagery further shows that to the east of the building, an internal gate, perimeter wall and two small structures – likely guard posts – were all destroyed in the strike.
The two identified locations are consistent with the analysis of video footage and information received from two former prisoners of conscience Atena Daemi and Hossein Razagh.
Verified videos also depict destroyed windows, collapsed walls and extensive rubble on both the western and eastern sides of the administrative building. The first floor appears to be largely obliterated, with missing structural walls visible in multiple sections.
An image published by state media and verified by Amnesty International shows what appears to be a crater inside the west side of the administrative building showing the first floor collapsed downward.
According to a state media report on 6 July 2025, at least nine women, one man and a child were killed in the administrative building. Shargh Daily and Hammihan, two prominent newspapers in Iran, named three of the victims in reports published on 25 June and 1 July 2025, respectively. They included social worker Zahra Ebadi, 52, who was killed along with her five-year-old son, Mehrad Kheiri; and an administrative staff member, Hamid Ranjbari, 40.
Satellite imagery (left) from 30 June 2025 reveals two locations (shown with yellow circles) where munitions likely landed. Ground images (right) show extensive damage to the administrative building.
Analysis of a verified video footage also shows that the quarantine section housing newly admitted prisoners, located near the administrative building, also sustained damage.
Medical clinic, kitchen and sections housing prisoners in the central part
In the central part of the prison, the medical clinic, central kitchen, section 4 housing male prisoners, section 209 which consists of solitary confinement cells where female and male prisoners are detained by the Minister of Intelligence, and the women’s section were extensively damaged.
Satellite imagery shows significant damage to structures adjacent to the medical clinic, while verified videos reveal damage to the clinic from the blast and burning cars.
A verified video shows the outside of the medical clinic covered in black soot and black smoke billowing from the windows. Another video shows significant destruction inside, with shattered windows, beds and medical equipment overturned and extensive rubble.
Satellite imagery (left) from 30 June 2025 reveals two locations (shown with yellow circles) where munitions likely landed. Geolocated photos and videos (right) show that the vehicle entrance gate collapsed. The clinic’s interior was significantly damaged, with walls and windows blown out, while the exterior shows severe fire damage and smoke.
The verified video evidence supports accounts from human rights defenders Narges Mohammadi and Sepideh Gholian, both based in Iran, who told Amnesty International that multiple eyewitnesses in Evin prison described to them extensive damage to the medical clinic. Narges Mohammadi shared that male prisoners in section 4, which is opposite the medical clinic, informed her the prison’s ambulance was destroyed, an account supported by video showing nearby vehicles reduced to wreckage. She also said the prisoners told her they witnessed an individual with extensive burns on their body walking out of the medical clinic and collapsing on the ground.
Two prisoners – Abolfazl Ghodiani and Mehdi Mahmoudian – who survived the Evin prison attack and were transferred to Greater Tehran Penitentiary wrote in a letter from inside prison published online on 1 July 2025:
“Evin prison shook with several consecutive explosions. Two or three blasts occurred near Section 4 and when prisoners exited the section’s door, they saw the medical clinic burning… Prisoners recovered the bodies of around 15-20 people, including medical clinic personnel, prisoners, warehouse staff, guards and agents from beneath the rubble.”
Saeedeh Makarem, a doctor volunteering in Evin prison who was injured, including with burns, described in a series of posts on Instagram in July 2025 how prisoners helped her:
“They dragged me to the corner of the wall. I was half-conscious. They brought me water and a blanket, put a splint in my leg, wiped the blood from my face… They could have left, but they didn’t… They saved me.”
Political dissident Hossein Razagh also told Amnesty International that section 4 prisoners described to him how prisoners were thrown against the walls due to the force of the blast and sustained head and face injuries.
These testimonies are corroborated by a verified video showing extensive damage to the front parts of sections 4 and 209. External doors and windows of sections 4 and 209 appear to have been shattered, with parts of the roof structure collapsed and large piles of rubble visible in the road.Multiple vehicles are destroyed and burned out, with black smoke damage on the surrounding building walls, indicating some of the fire may have originated from the cars. Satellite imagery from 30 June 2025 shows the burned buildings and black scorch marks from the cars The blast also appears to have affected the roof of the prison kitchen and damaged its windows.
According to Amnesty International’s research, the blast also affected section 209 staff offices, trapping some agents and guards under the rubble. Authorities have provided no information about the fate and whereabouts of prisoners held in solitary confinement in section 209, raising concerns about possible deaths or injuries.
Image showing the road with Section 209 on one side (left) and the vehicle entrance gate on the opposite side (right).
Amnesty International confirmed through an informed source the name of a prisoner in section 4, Masoud Behbahani, aged 71, who was killed. He suffered a heart attack when the blast threw him onto a chair and several prisoners fell on him. According to the source, instead of transferring him to a hospital, authorities transferred him to Greater Tehran Penitentiary where he died two days later after a second heart attack.
Amnesty International also analysed an image taken from inside the Women’s section showing visible damage to the ceiling and electrical infrastructure.
Entrance gate, judicial complex, visitation building and sections housing prisoners in the North
near infrared imagery from 10 April 2025 and 27 June 2025 reveals the destruction in two distinct locations where munitions likely landed in the northern part of Evin prison
0
1
Amnesty Trade Gothic
Amnesty Trade Gothic
A Flourish data visualization
Before and after false-colour, near infrared imagery from 10 April 2025 and 27 June 2025 reveals the destruction in two distinct locations where munitions likely landed in the northern part of Evin prison (shown with yellow circles): the internal security walls and road in front of sections 240 and 241 and the north entrance gate in front of the visitation building and Shaheed Kachouyee judicial complex.
In the northern part of the prison, as visible in satellite imagery and verified videos, the entrance gate and adjacent wall were destroyed; the front part of the building containing the Shahid Kachouyee judicial complex and visitation building were extensively damaged; and two internal walls near sections 240 and 241 housing prisoners were destroyed.
Verified video and photographs also show blast-related damage to nearby high-rise residential buildings and vehicles outside the northern area of Evin prison. One video captures dozens of distressed people in Ahmadpour Street, at least one of whom appears to be injured.
An informed source described to Amnesty International how a nearby resident, Mehrangiz Imanpour, a 61-year-old painter who lived in Ahmadpour Street, was killed on her way home.
Shargh Daily reported that another passerby, Ali Asghar Pazouki, 69, was killed in front of the judicial complex and visitation building.
State media published videos and photographs which show blast damage in this area.
Satellite imagery (left) from 30 June 2025 reveals a location (shown with a yellow circle) where munitions likely landed. Geolocated images and videos (right) show extensive damage to the exterior and interior of the visitation building with windows shattered and parts of the roof and facade collapsed.
Satellite imagery analysed by Amnesty International indicates that a road and two security walls deeper within the northern part of the prison, near a building containing sections 240 and 241, were also destroyed. These sections are known to contain hundreds of solitary confinement cells, but no images showing the condition of the building have emerged and the authorities have not released any information about the fate of prisoners held there.
Amnesty International received accounts from prisoners’ families indicating that section 8, near sections 240 and 241, was damaged. Human rights lawyer Nasrin Sotoudeh told Amnesty International that her arbitrarily imprisoned husband, human rights defender, Reza Khandan, and other prisoners, were injured when rubble was propelled into the courtyard.
Political dissident Mohammad Nourizad, who was in section 8, called his family while the air strikes were ongoing. A recording of his call was published online on 24 June:
“They are dropping bombs on us. Some people are injured, the windows have broken, and everyone has scattered… They just hit again. I don’t know, it seems intentional… but bombing a prison is incompatible with any logic or code of conduct…They [prison authorities] closed the doors on us and we have no news.”
International law and standards
Under international humanitarian law, direct attacks on civilians and civilian objects are prohibited. Attacks may only be directed at combatants and military objectives. Military objectives are limited to those objects which by their nature, location, purpose or use make an effective contribution to military action and whose partial or total destruction, capture or neutralization, in the circumstances ruling at the time, offers a definite military advantage.
Attacking forces have an obligation to do everything feasible to protect civilians including by distinguishing between military targets and civilian objects; verifying whether their intended target is a military objective and canceling an attack if there is doubt; choosing means and methods of attack that will avoid, or in any event, minimize civilian harm; and providing effective advance warning to civilians unless circumstances do not permit. Even when targeting a legitimate military objective, an attack must not be carried out which may cause civilian harm that would be disproportionate in relation to the concrete and direct military advantage anticipated. If distinguishing between civilian objects and military targets is not feasible, the attack must not proceed.
States responsible for violations of international humanitarian law are required to make full reparations for the loss or injury caused. The UN Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law enshrine the duty of states to provide effective remedies, including reparation to victims, including restitution, compensation, rehabilitation, satisfaction and guarantees of non-repetition.
Methodology
Amnesty International’s Evidence Lab analyzed satellite images from before and after the strikes and verified 22 videos and 59 photographs, which show extensive damage and destruction to six areas in the south, central, and northern parts of Evin prison complex.
Additionally, Amnesty International reviewed statements by Israeli and Iranian authorities and interviewed 23 people inside and outside Iran, including seven prisoners’ relatives; a nearby resident who witnessed the attack; two sources with information about two victims killed; two journalists; and 11 former prisoners including dissidents and human rights defenders who received information from prisoners, prisoners’ families, prison staff and emergency services attending the site. The organization also obtained from a source the recordings of four telephone calls between four prisoners and their families hours after the attack.
Amnesty International sent questions regarding the attack to the Israeli Minister of Defence on 3 July. At the time of publication, no response had been received.
Background
During the escalation of hostilities between Israel and Iran, at least 1,100 people were killed in Iran, including 132 women and 45 children, according to Iran’s Foundation for Martyrs and Veterans Affairs. At least 29 people, including women and children, were killed in Israel, according to the Israeli Health Ministry.
As part of Amnesty International’s ongoing investigations into violations of international humanitarian law and other human rights violations in the context of the escalation of hostilities between Israel and Iran, the organization will also publish findings relating to attacks by the Iranian authorities against Israel.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر