علی صدارت: سواد رسانه‌ای از منظر حقوق، حقِ آگاهی، احقاقِ حقِ اطلاع‌یابی، احقاقِ حقِ اطلاع‌رسانی
تاریخ تولید و انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۴ | 04-08-2025 دوشنبه
❊
مطلب را به شکل صوتی، در👇همین‌جا👇بشنوید:
[audio mp3="https://alisedarat.com/wp-content/uploads/images/post/2025/08/صدارت-سواد-رسانه‌ای-از-منظر-حقوق،-حقِ-آگاهی،-احقاق-حق-اطلاع‌یابی،-احقاق-حق-اطلاع‌رسانی.mp3"][/audio]
❊❊❊
سواد رسانه‌ای از منظرِ حقوق، حقِ آگاهی، احقاقِ حقِِ اطلاع‌یابی، احقاقِ حقِ اطلاع‌رسانی
در این چندین ماههای اخیر، شاهد دو مجموعه از تجاوزها به حقوق، و نسل‌کشی و جنایات جنگی هستیم. یکی در آسیایغربی، و دومی در افریقا.
در اولی، مردم توانستند از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی به افکار عمومی، و درآمیختن با مردم دنیا، پیروزی‌های چشم‌گیری را درجنگ روانی نصیب خود کنند. این در حالی است که رسانه‌های قدرت‌پیشه، تلاش عظیم و بی‌سابقه‌ای را برای اِعمال سانسورهاو تحمیل خودسانسوری‌ها مدیریت کردند. ضمن مصاحبه‌ای در شبکه سی‌ان‌ان، در ۳۱ جولای ۲۰۲۵، رسانه‌گر به اقای نیمرودنوویک مشاور شیمون پرز، نخست‌وزیر اسبق اسرائیل، سقوط بی‌سابقه وجهه اسرائیل در افکار عمومی امریکا (از جملهیهودیان) را گزارش داد، و پرسید چرا فکر می‌کنید مردم در مورد شما این‌گونه قضاوت می‌کنند و به شما این‌طور می‌نگرند؟مشاور اسرائیلی یکی از خشن‌ترین نخست‌وزیرهای اسرائیل، ضمن محکوم کردن عملکرد اسراییل طی ۳ سال گذشته (که یعنیحتی قبل از ۷ اکتبر ۲۰۲۳) گفت: جنایتهای اسرائیل به حدی است که من دیگر به این نمی‌اندیشم که بقیه به ما چه گونه نگاهمی‌کنم، من به این می‌اندیشم که در آینده، وقتی ما به تصویر خود در آینه می‌نگریم در بارهٌ خود، چگونه خواهیم اندیشید! (نقل فحوای کلام) در تاریخ اسرائیل، چنین نگاهی به آن، کاملا بی‌سابقه بوده است.
در دومی، مردم نتوانستند از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی به افکار عمومی استفادهٌ لازم را به عمل درآورند. جنایت‌ها و تجاوزهابه حقوق در منطقه سودان ادامه دارد، و بر عکس مثال اول، افکار عمومی به جنایت‌کاران فشاری لازم را نیاورده‌اند و پایانیبرای آن تجاوزها متصور نیست، و خبر عمده‌ای از آن در افکار عمومی مطرح نیست.
تواناترین و بزرگترین «ابرقدرت دنیا» افکار عمومی است.
از خود بپرسیم، آیا ما می‌خواهیم سرنوشتی مانند مردم فراموش‌شدهٌ آفریقا را داشته باشیم؟ چرا نباید از تجربه‌های موفق ازبهره‌گیری از تواناترین و بزرگترین ابرقدرت، باز هم استفاده کنیم و دفع شر دشمنان داخلی و خارجی را، ، خودمان مدیریتکنیم؟
اینکه سرنوشت ما چه خواهد شد، با ماست!
تصمیم اینکه سرنوشت ما چه بشود، واقعا با خودِ ماست!
مردم ایران، و مردم سایر مناطق، می‌توانند با درآمیختن با افکار عمومی دنیا، به قدرت‌ها (قدرت‌های داخلی و خارجی،قدرت‌های غربی و شرقی، و قدرت‌های دولتی و غیرِدولتی)، فشار بیاورند و برای خود سرنوشت‌های خوب و خوب‌تری را رقمبزنند.
ما مردم ایران می‌توانیم و باید با استفاده از رسانه‌ها، با این بزرگترین «ابرقدرت دنیا» در بیامیزیم، و با احقاقِ حقِاطلاع‌یابی، و با احقاقِ حقِ اطلاع‌رسانی، میهن را از خطرات قدرت‌های داخلی و خارجی، مصون نگه داریم. در این باره، حداقلاز سه تجربه خوبِ رسانه‌ای کردن جنبش خودجوش و درآمیختن با افکار عمومی می‌توان یاد کرد: جنبش خودجوشِ ۱۴۰۱؛جنبش خودجوشِ ۱۳۸۸؛ و جنبش خودجوشِ ۱۳۵۷. اهمیت پرداختن به رسانه‌ها و سواد رسانه‌ای، از جمله در این است. مساله، مسالهٌ سرنوشت ماست!
-
مفهوم «سواد» از داشتن قلم و کاغذ و توانایی خواندن و نوشتن، البته بسیار فراتر رفته، و تغییرات اساسی پیدا کرده است. باانقلاب داده‌ورزی و الکترونیک، امروزه این معنا و مفهوم کاملا متحول شده است. با افزایش سرسام‌آور حجم اطلاعات و انواعرسانه‌ها، در تعریف و مفهوم «سواد» به طور کلی، و خصوصا «سواد رسانه‌ای» تحولات عمده‌ای را شاهد خواهیم بود.
منظور از «رسانه» انواع وسایل دریافت و اشتراک اطلاعات است. از آنها، با عبارت «وسایل ارتباط جمعی» هم یاد می‌کنند.
مفهوم سواد در چندین دهه‌ای که گذشت، و تعریف آن توسط یونسکو، UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) چند بار تغییر یافت، و آخرین تعریف این است:
باسواد کسی است که بتواند از خوانده‌ها و آموخته‌ها و دانسته‌های خود تغییری در زندگی خود ایجاد کند.
ثقل اصلی این تعریف نوین، توانایی تغییر در زندگی خویش است، یعنی توانایی مشارکت در ساختن سرنوشت.
از زاویه حقوقی، تعریف دقیق‌تر سواد را می‌توان این گونه ارائه کرد:
باسواد کسی است که بتواند با آموخته‌ها و دانسته‌های خود، تغییری مثبت در جهت حقوقمدارتر شدن در زندگی خود ایجادکند.
در رابطه با انواع سوادها، اول به سواد رسانه‌ای می‌پردازیم، سپس به برخی انواع دیگر سوادها در رابطه با سواد رسانه‌ایاشاره‌ای می‌کنیم:
❊ اول- سواد رسانه‌ای:
«توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی، تولید و مشارکت آگاهانه در رسانه‌ها و محتوای دیجیتال به صورت انتقادی و اخلاقی.»
دسترسی: توانایی یافتن و بازیابی اطلاعات از منابع مختلف رسانه‌ای.
تحلیل: بررسی انتقادی پیام‌های رسانه‌ای، در نظر گرفتن هدف، مخاطب مورد نظر و سوگیری‌های بالقوه آنها.
ارزیابی: ارزیابی اعتبار و قابلیت اطمینان اطلاعات، شناسایی اطلاعات نادرست یا تبلیغات بالقوه.
تفکر انتقادی: فکر نقاد فراتر از دکارت!: من شک می‌کنم، پس می‌اندیشم، پس هستم
همه مطالب را چشم‌بسته نپذیرفتن و بازنشر نکردن.
درک ساختار رسانه‌ای: به روز کردن اطلاعات از فن‌آوری‌ها، و نرم‌افزارها، و سخت‌افزارهای جدید، و به‌کارگیری مسئولانه آنها.
تجزیه و تحلیل منابع اطلاعاتی
شناسایی سوگیری‌ها در منابع مختلف اطلاعاتی
ارزیابی اعتبار منابع اطلاعاتی
ارزیابی تمایل منابع اطلاعاتی به قدرت و پول و سایر نمادهای قدرت، از یک سو؛ و تمایل آنها به مردم و حقوق در سوی دیگرطیف
آگاهی و درک تأثیر رسانه
تولید: ابتکار و تولید و خلق، و نیز مشارکت و انتشار و اشتراک مؤثر و مسئولانه پیام‌های رسانه‌ای، ایجاد مسئولانهمحتوای رسانه‌ای، و در دسترس دیگران قرار دادن آنها.
عمل: هم مصرف‌کننده، و هم تولیدکننده و خالقِ حقوق‌مدار و مسئول و آگاه رسانه بودن.
استفاده از رسانه‌ها برای تصمیم‌گیری آگاهانه و مشارکت با سایر افراد برای ساختن سرنوشت‌های خوب و خوب‌تر برای خود،و برای دیگر افراد جامعه، و برای زیست‌بوم.
❊ دوم- سواد اطلاعاتی:
«توانایی شناسایی اینکه چه زمانی، چه اطلاعاتی ضرورت پیدا می‌کند، و در کجا و چگونه می‌توان به آنها دسترسی پیداکرد، و چگونه می‌توان آنها را مورد ارزیابی، و استفاده مؤثر قرار داد.
❊ سوم- سواد دیجیتال:
«توانایی استفاده ایمن، انتقادی و مسئولانه از فناوری دیجیتال برای یادگیری، کار و مشارکت در جامعه.»
❊ چهارم- سواد ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط حقوق‌مدارانه و صلح‌آمیز با دیگران: ادب و آداب اجتماعی، خشونت‌زداییدر ارتباط با دیگران.
❊ پنجم- سواد نرم‌افزارها و سخت‌افزارها: کسب و به‌روز رسانی آگاهی، و دانش، و مهارت‌های بکار‌گیری نرم‌افزارها وسخت‌افزارها.
❊ ششم- سواد احساسی-عاطفی: ارتباط‌گیری و برقراری روابط احساسی-عاطفی، و دوستی و صلح و مهر با خویشتن، و بادیگری و دیگران. وژدان احساسی-روانی.
❊ هفتم- سواد مدیریت مالی: عقل معاش و اجتناب از گزافه‌خواهی و مصرف‌گرایی و پرهیز از اسراف و افراط و تفریط
❊ هشتم- سواد مدیریت زمانی: اجتناب از گم شدن در زمان، هنگام تلاش برای آگاهی‌یابی و آگاهی‌رسانی، به‌خصوص درشبکه‌بندی‌های اجتماعی که برای افزایش زمانِ کاربریِ کاربران طراحی شده‌اند.
❊نهم- سواد آموزش و پرورش: توانایی انتقال دانسته‌ها و داشته‌ها به دیگری و دیگران
❊
این سوادها، مجموعه‌ای به هم پیوسته هستند، که تحت تاثیر میزان هوش و ذکاوت رسانه‌ای یک فرد، و افراد جامعه قراردارند.
در نتیجه، و در عمل، و برای توانایی تغییر در زندگی خویش، در رابطه با خود، و در رابطه با دیگران، و در رابطه با طبیعت،باید به آمیخته‌ای از مفاهیم فوق اندیشید. این آمیخته مجموعه‌ای از داشته‌ها و دانسته‌ها و مهارت‌ها است که هر فردی راتوانا می‌سازد تا فعالانه به‌دنبال کسب آگاهی و اطلاعات باشد، و اینکه وی بتواند محتوای رسانه‌ای را بررسی، تحلیل، نقد ودرک کند.
باید توجه داشت که تولید محتوای رسانه‌ای هم بخش مهمی از این سواد است. برای انجام این مهم، بایسته است که هر فردیخود را با انواع ابزارها، وسایل، و فناوری‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری رسانه‌ای آشنا کند، و پیوسته دانسته‌های خود راافزون و به‌روز کند. بدین ترتیب، ادراک چگونگی عملکرد رسانه‌ها، شناسایی پیام‌های آشکار و پنهان، و توانایی مواجهه‌یانتقادی با آنها حاصل می‌گردد.
به عبارت دیگر، استفاده از محتوای رسانه‌ها، و همچنین تولید محتوا برای انتشار در رسانه‌ها، به‌خصوص رسانه‌هایشخصی و شبکه‌بندی‌های اجتماعی، در واقع یک فعالیت حقوقی واجب برای هر فردی است. واقعیت امروز این است که هرفردی، به سهم خود و به نوبهٌ خود، می‌تواند در احقاقِ حقِ اطلاع‌یابی، احقاقِ حقِ اطلاع‌رسانی فعال باشد. برای ساختنسرنوشت‌های خوب و خوب‌تر، هر فردی، به سهم خود و به نوبهٌ خود، باید (با تاکید بر واژهٌ «باید») برای احقاقِ حقِاطلاع‌یابی، احقاقِ حقِ اطلاع‌رسانی، فعال باشد. در غیر این صورت، قدرت‌ها با استفاده از افرادی چون ادوارد برنیِز، و سایرژنرال‌های جنگ روانی، خلاء عدم حضور ما را پر خواهند کرد، و سرنوشت‌های بد و بدتر از این را برای ما رقم خواهند زد! افزایش سواد رسانه‌ای، ما را در اجرایی کردن این وظیفه‌ی مهم، تواناتر می‌کند.
افزایش سواد رسانه‌ای باعث می‌شود:
ایمنی و امنیت در فضای مجازی در رابطه با بدافزارها، سوءاستفادهای اقتصادی، امنیت‌های جنسی به‌خصوص برای کودکانو نوجوانان، حراست از حریم خصوصی و اطلاعات شخصی.
محافظت در برابر اطلاعات نادرست به شکل سوءاطلاعات و یا ضداطلاعات، کسب مهارت‌هایی برای شناسایی و مقاومت دربرابر آنها.
فکر نقاد و تمرین تفکر نقادانه، تا یک فرد اطلاعات را، چشم‌بسته قبول نکند، و آنها را زیر سوال ببرد، و دیدگاه‌های مختلف راتجزیه و تحلیل کند. بدین ترتیب، افراد می‌توانند نظرات آگاهانه خود را صیقل دهند
تصمیم‌گیری‌های آگاهانه افراد برای زندگی روزمره، و توانایی انتخاب‌های متفکرانه‌تر و صحیح‌تر در رابطه با مسائلاجتماعی، خدمات، محصولات، بهداری و بهزیستی، و…
تعریف دقیق‌تر سواد رسانه‌ای، از زاویه حقوقی را می‌توان این گونه ارائه کرد:
باسواد کسی است که بتواند با آموخته‌ها و دانسته‌های خود، تغییری مثبت در جهت حقوقمدارتر شدن در زندگی خود ودیگران و در جامعه و در زیست‌بوم ایجاد کند.
برای باسوادتر شدن در عرصه رسانه‌ها، باید به ارتقای «هوش رسانه‌ای» هم پرداخته شود. چرا که بهره‌وری از ارتباط بهینه‌یدوطرفه‌ی این دو مفهوم، پیش‌نیازی برای حقوقمدارتر شدن و تاثیر مثبت‌تر داشتن در زندگی است.
هوش رسانه‌ای، ذکاوتی است که معین می‌کند که توانایی‌ها و ابعاد کمی و کیفی آگاهی‌یابی و آگاهی‌رسانی یک فرد، تا چهاندازه‌ای است، و او تا چه درجه‌ای به این وظیفه عرفان دارد که این توانایی‌ها و ابعاد را باید پیوسته گسترده‌تر کند.
هوش رسانه‌ای در رابطه با ذکاوت استفاده‌ی هر چه بیشتر و بهتر از رسانه‌ها برای معین کردن اهداف و رسیدن به آنها، توسطتجزیه و تحلیل اطلاعات و داده‌ها، و آنالیز روش‌ها و وسایل برای اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی، جهت تصمیم‌گیری‌های جمعیاست.
❊
این روزها در آستانه‌ی قرارداد خیانت‌بار وثوق‌الدوله ۱۷ مرداد ۱۲۹۸ (۹ آگوست ۱۹۱۹) هستیم.
قرارداد خیانت‌بار وثوق‌الدوله بعد از ۶-۷ ماه مذاکرات پنهانی با ماموان انگلیسی در پس‌قلعه در حومه تهران، و با پرداخترشوه‌هایی به سیاستمداران فاسد، در ۱۷ مرداد ۱۲۹۸ (۹ اوت ۱۹۱۹) با بریتانیا به امضا رسید. طبق این قرارداد تمام امورکشوری و لشکری، زیر نظر بریتانیا قرار می‌گرفت. وزیر خارجه در این مذاکرات حضور نداشت، ولی سید ضیا، مدیر روزنامهرعد و رئیس هیئت وزیران در کودتای ۱۲۹۹ حاضر بود.
به علت مخالفت و مقاومت مردم و زیر فشار افکار عمومی، این قرارداد خلاف قانون اساسی، نتوانست رسما به اجرا درآید.
در همان سال ۱۹۱۹، ادوارد برنیِز (Bernays Edward) دفتر مشاوره خود را در نیویورک افتتاح کرد.
اگر ادوارد برنیِز مدیریت «مهندسی رضایت» را به عهده می‌گرفت، آیا ممکن بود این قرارداد ننگین، در ایران به اجرا درآید؟
برنیز در ۱۹۹۵ در سن ۱۰۳ سالگی از دنیا رفت. او حتی تا یک سال قبل از مرگ هم با سخنرانی و مشاوره روابط عمومی، دررشتهٌ تخصصی خود فعال بود. ادوارد برنیِز را را استاد دستکاری افکار و ایده‌های مردم عادی و گمراهی افکار عمومیمی‌خواندند، وی نه تنها اعتراضی به این صفت نداشت، بلکه به آن افتخار هم می‌کرد!
گرچه او می‌دانست که کار او در واقع تزویر قدمیِ پروپاگندا است، و کتابی هم در سال ١٩٢٨ با همین عنوان نوشت، ولی بهعلت بار منفی این عبارت در افکار عمومی، واژهٌ «روابط عمومی» را به‌کار می‌برد. وی در آن کتاب می‌گوید: «دستکاریهوشیارانه و هوشمندانه عادت‌ها و عقاید سازمان‌یافته توده‌ها یکی از عناصر مهم جامعه ’دموکراتیک‘ است. آنها که اینسازوکار نادیده جامعه را دستکاری می‌کنند دولتی نامرئی را تشکیل می‌دهند که قدرت واقعی حاکم بر کشور ما است». ویصریحا معتقد بود همه و از جمله‌ها توده‌ها، واقعا خیلی احمق هستند!
ولایت مطلقه پهلوی می‌خواست مردم را به «دروازه‌های تمدن بزرگ» برساند، «ولو به زور»! ولایت مطلقه فقیه میخواهد «مردمرا به بهشت ببرد، حتی به زور»! و ولایت مطلقه لیبرالیسم میخواهد مردم را به دموکراسی برساند، حتی به زور! خمینی درمخالفت با پیشنهاد رفراندم توسط بنی‌صدر گفت: «…مردم شعور ندارند!» مارگارت تاچر نخست وزیر اسبق بریتانیا همزمانی گفته بود: «…چیزی به اسم جامعه وجود ندارد…»
فروید دایی برنیز بود، و پدر برنیز، برادرِ همسرِ فروید بود. برنیِز نه فقط یک مشاور روابط عمومی، بلکه «معمار پندار جمعی» در قرن بیستم بود. وی با الهام از زیگوموند فروید، روان‌کاویِ فرویدی را در رابطه با یک فرد، به روان‌کاوی افراد جامعه گسترشداد!
جالب است که برنیِز را «پدر روابط عمومی» لقب داده‌اند. مجله لایف، او را جزو فهرست صد نفره‌ی «تأثیرگذارترینآمریکایی‌های قرن بیستم» قرار داد.
❊ برخی روش‌هایی که برنیِز به‌کار می‌برد:
«آستروترفینگ AstroTurfing»
ایجاد پیام‌هایی که در ظاهر به‌نظر خودجوش می‌آیند، اما توسط افراد خاصی سازمان‌دهی‌شده‌اند، که با طراحی روایت برایبازتولید مصنوعی به‌ظاهر خودجوش و کسب حمایت عمومی.
آستروترفینگ یک حرکت مزورانهٌ سیاسیِ دروغین و ساختگی است که قدرت‌های دولتی و غیردولتی (شرکت‌ها و بنگاه‌هایتولید کننده و فروشندهٌ کالاها و خدمات، و یا گروهها و احزاب سیاسی) تعدادی از مردم را، (بعضی دانسته و استخدام شده،و بسیاری دیگر را نادانسته و داوطلبانه و بدون جیره و مواجب) برای پیشبرد منافع و منویات و اهداف خود، بکار می‌گیرند وابزار دست خود می‌کنند تا توسط آنها با کنش‌هایی با هدف‌هایی صوری، هدف‌های اصلی خود را با ظاهر یک حرکتخودجوشِ مردمی، عملی کنند.
روش برنیز برای تبلیغ کالاهای شرکت‌ها، این بود که اغلب به‌جای استفاده مستقیم و واضح از شرکت مربوطه، از دانشگاهیان،متخصصان کادر بهداشت و درمان (که در واقع حتی اصلا پزشک و پرستار نبودند!)، یا حتی انجمن‌های خیریه استفادهمی‌کرد تا حمایت آنها را به‌عنوان «شاهد بی‌طرف» یا «گروه ثالث بی‌طرف» در پیام‌های تبلیغاتی و آگهی‌های تجارتی جایدهد.
امروز در در جنگ اوکراین، مصاحبه‌ها با افرادی با ظاهر تحلیل‌گر نظامی، توسط طرفین مخامصه انجام می‌گیرند، ولی درواقعکارزارهای پنهان اطلاعاتی کرملین و یا ناتو را پیش می‌بردند.
«پساحقیقت Post truth»
واژه‌نامه آکسفورد، کلمه «پساحقیقت» را در سال۲۰۱۶، «لغت سال» خواند. استفاده از این لغت در آن سال، نسبت بهسال۲۰۱۵، افزایش ۲۰۰۰درصدی داشت. «پساحقیقت» به معنی شرایط و زمانی است که برای ساخته شدن نظر و عقیده وباور در افکار عمومی، واقعیت‌های ملموس، جای خود را به احساساتِ بریده از واقعیت، و باورهای شخصی سوگرایانهمی‌دهند. گرچه استفاده سیاسی سَیّاسان از احساست مردم، بجای ارائه حقایق و واقعیت‌ها، امری قدیم است، ولی در اینعصر، دو امر این تزویر را نمایان‌تر کرده است، یکی کنکاش در وژدان احساسی:
https://alisedarat.com/?s=وژدان+احساسی
و دیگری طول طویل و عرض عریض و تعداد متعدد «رادیو بازار» امروزی و برد آنها، یعنی رسانه‌های شخصی و مردمی، وشبکه‌بندی‌های اجتماعی.
https://alisedarat.com/1394/03/03/2535/
https://alisedarat.com/1397/08/06/4317/
پدیده »پساحقیقت» در نتیجه مثبت رفراندم در ماه جون۲۰۱۶ در اتحادیه پادشاهی بریتانیا، برای خروج این کشور از اتحادیهاروپا، بسیار موثر ارزیابی شد.
http://www.nytimes.com/2016/08/24/opinion/campaign-stops/ the-age-of-post-truth-politics.html
https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2016/06/16/why-the-post-truth-political-era-might-be-around-for-a-while/?utm_term=.4280b65701e0
https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/may/13/boris-johnson-donald-trump-post-truth-politician
-
❊ برخی روش‌های به‌روز شده‌ی «مهندسی رضایت» توسط برنیز در جامعه امروزی:
مهندسی رضایت،
ایجاد کمپین‌های هماهنگ و رباتیزه‌شده جهت ترند کردن موضوعات،
استفاده از سلبریتی‌ها و «شاهدان ثالث»،
اینفلوئنسرها (افراد تاثیرگذار در فضای مجازی) به‌عنوان ابزار ایجاد رضایت و اقناع گروهی،
طراحی پیام احساسی،
میم‌ها، ویدیوهای کوتاه، شعارهای احساس‌محور،
کنترل بی‌صدای آگاهی عمومی،
تبلیغات پنهانی، محتوای حمایت‌شده از منابع نامرئی یا پشت‌پرده، یا ژنرال‌های متعدد در جبهه‌های مختلف جنگ روانی،
ساختن و پرداختن بحران‌های کنترل‌شده، برای مجبور کردن جامعه به پذیرش عقیده و نظری که قبلاً نمی‌پذیرفت (علی اکبرهاشمی رفسنجانی برای کتاب خاطرات خود، عنوان «عبور از بحران» را انتخاب کرد!)
❊ برخی موارد «مهندسی رضایت» توسط برنیز در جامعه:
۱- حذف موانع فرهنگی-اجتماعی جهت باز کردن بازار دخانیات برای نیمی از مصرف‌کنندگان به‌القوه، یعنی زنان!
سیگار کشیدن زنان در ملع عام با شعار «مشعل آزادی» و با مشروعیت‌گیری از فمینیسم! (با استفاده از). در سال ۱۹۲۹، برنِیزبا استخدام زنانی که آنها را فعال حقوقی حوزه فمینیسم معرفی کرد، در واقع «هشتگ انسانی» را ساخت تا سیگار را «نشانهآزادی زنان» جلو دهد. در فضای عمومی تبلیغی که مصرف‌کننده آن زمان به‌دلیل تابو سیگار برای زنان شوک‌آور بود. برنیِزآن‌ها را در راهپیمایی عمومی در خیابان‌ها آورد که با اشارهٌ او به‌طور همزمان شروع به سیگار کشیدن در خیابان‌ها شدند. درحالیکه از قبل به رسانه‌ها خبر داده بود که «زنان برای رهایی خود سیگار می‌کشند» (مشعل‌های آزادی). برخی برنیز را«پایه‌گذار فمینیسم» می‌خوانند.
۲- کودتا در گوآتمالا (۱۹۵۴)
برنیِز برای مشاوره دادن به United Fruit Company برای حل موانع واردات موز به امریکا استخدام شد. وی کمپینی طراحیکرد که رئیس‌جمهور منتخب گوآتمالا که کمونیست نبود را در افکار عمومی، «کمونیست» بشناساند، و اصلاحات ارضی درگوآتمالا را به‌عنوان یک تهدید کمونیستی برای امریکا و بلوک غرب جلوه دهد! سپس با همکاری CIA زمینه کودتا را فراهمنمود، نمونه آشکاری از به‌کارگیری «روابط عمومی» برای هدف‌های سیاسی فرامرزی.
❊
همانطور که قدرت‌ها برای ادامه سلطه‌گری بی‌کار نمی‌نشینند، ما مردم هم نباید منفعلانه بی‌کار بنشینیم و عرصه را برای جولان دادن‌های آنها برای تجاوزها به حقوق، خالی بگذاریم.
ما هم باید با افزایش سواد رسانه‌ای خود، و با غنای سواد رسانه‌ای جامعه، و با احقاق حق اطلاع‌یابی، و با احقاق حق اطلاع‌رسانی، با افکار عمومی دربیامیزیم و در میدانِ ساختنِ سرنوشت‌های خوب و خوب‌تر برای خود، حضور فعال داشته باشیم.
❊❊❊
(توجه: فهرست ذیل از برخی روش‌ها و ابزارهای موجود، برخی فعالیت‌ها و دوره‌های آموزشی آنلاین، برخی لینک‌ها،… برایراحتی کار شما جستجو شده است و اینجا در اختیارتان قرار می‌گیرد. ما از همهٌ این ابزارها استفاده نکرده‌ایم و از کارآیی وامنیت همهٌ آنها اطمینان کامل نداریم)
برخی روش‌ها و ابزارهای موجود:
Google Fact Check Explorer، Snopes، InVID
ویدئوهای آموزشی کانال یوتیوب Media Literacy
وب‌سایت Media Bias/Fact Check
جستجوی معکوس تصویر و تحلیل متادیتا
نصب و استفاده از افزونه‌های مرورگر مثل NewsGuard
برخی فعالیت‌ها:
کارگاه عملی استفاده از Google Fact Check Explorer
تمرین جستجوی معکوس تصاویر
نصب و تست افزونه NewsGuard
برخی لینک‌ها:
Google Fact Check Explorer
Snopes
InVID Verification Plugin
NewsGuard
mediabiasfactcheck.com
Media Bias/Fact Check
وب‌سایتی که رسانه‌ها را بر اساس اعتبار و گرایش سیاسی دسته‌بندی می‌کند و به کاربران کمک می‌کند منابع خبری قابلاعتماد را بشناسند.
mediabiasfactcheck.com
دوره‌های آنلاین رایگان
پلتفرم‌هایی مثل Coursera، edX و YouTube دوره‌های آموزش سواد رسانه‌ای و استفاده از ابزارهای fact-checking دارند. مثلاً دوره «سواد رسانه‌ای و نقد منابع» توسط دانشگاه‌های معتبر.
لینک نمونه:
https://www.coursera.org/learn/media-literacy
NewsGuard
افزونه مرورگری که اعتبار سایت‌های خبری را ارزیابی می‌کند و به کاربران نشان می‌دهد سایت‌های خبری تا چه حد به اصولروزنامه‌نگاری پایبندند.
newsguardtech.com
InVID & WeVerify Plugin
ابزاری تخصصی برای تحلیل و اعتبارسنجی ویدئوها و تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، شامل تشخیصدستکاری، سرچ معکوس تصاویر و تایید منبع.
invid-project.eu/tools/invid-verification-plugin/
۱. ابزارهای خودکار بررسی صحت خبر (Fact-Checking Tools)
Google Fact Check Explorer
یک موتور جستجو که به کاربران امکان می‌دهد ادعاها و خبرها را جستجو کنند و ببینند آیا سایت‌های معتبر fact-checking آنها را بررسی کرده‌اند یا خیر.
آدرس:
https://toolbox.google.com/factcheck/explorer
Snopes
یکی از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های بررسی صحت اخبار که به صورت مستقل به بررسی شایعات، ادعاهای سیاسی و خبریمی‌پردازد.
آدرس:
https://www.snopes.com/
ClaimReview
یک استاندارد داده باز برای ثبت نتایج بررسی صحت اخبار است که توسط بسیاری از پلتفرم‌ها مانند Google و Facebook استفاده می‌شود تا به صورت خودکار اخبار نادرست را شناسایی و نشان‌گذاری کنند.
۲. آموزش نحوه استفاده از ابزارها
دوره‌های آنلاین رایگان
پلتفرم‌هایی مثل Coursera، edX و YouTube دوره‌های آموزش سواد رسانه‌ای و استفاده از ابزارهای fact-checking دارند. مثلاً دوره «سواد رسانه‌ای و نقد منابع» توسط دانشگاه‌های معتبر.
لینک نمونه:
https://www.coursera.org/learn/media-literacy
❊❊❊
❊گزارش، بررسی، و ارزیابی رویدادها❊
(دوشنبه‌ها ساعت۲۱ به‌وقت ایران به‌صورت زنده)
❊❊❊
❊از تولیدات گروه سایت (سایت علی صدارت: رسانه‌های ملیِ همگانی به مثابه شاخه چهارم دولت)❊
https://alisedarat.com/2025/08/04/14459/
❊قطره‌ای از اقیانوس‌های تلاش‌ها برای برپایی، و پویایی، و پیشبرد مردمسالاری❊
❊
❊اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی، حقی از حقوق بشر است❊
حقوقمدارتر شدن و حقوقمدارتر کردن، از پیش‌نیازهای برپایی و پویایی مردمسالاری در هر جامعه‌ای است. برای این کار، یکی از مهمترین راه‌ها، احقاق حق اطلاع‌یابی، و احقاق حق اطلاع‌رسانی است.
برای انجام این مهم، با خودانگیختگی و با احقاق حق استقلال و با احقاق حق آزادی، هر کدام از ما می‌توانیم از استعداد خلاقیت خود بهره بگیریم و در ابتکار راههای مختلف، کوشا شویم.
یک راه آسان برای مشارکت در ساختن سرنوشتی خوب و خوب‌تر در اینجا برای شما فراهم شده است:
لینک مطلب در رسانه‌ها و شبکه‌بندی‌های اجتماعی، برای: عضو شدن و دنبال کردن(follow) و مشترک شدن، رای‌دادن، ابراز نظر، پسندیدن(like)، همرسانی(share) کردن، پیاده کردن(download)، به دوستان خود ایمیل کردن، و…، و لطفا ابتکار برای سایر روش‌های انتشار و همرسانی:
❊
مطلب را به صورت تصویری در این رسانه‌ها ببینید و در همرسانی مشارکت بفرمایید:
https://www.instagram.com/reel/DM8YMOIptVB/
❊
https://www.facebook.com/Sedarat57/videos/1189280652908564
❊
https://youtube.com/live/WDw6FUp2Gts
❊
مطلب را همچنین میتوانید به شکل صوتی، در این رسانه‌ها بشنوید و در همرسانی مشارکت بفرمایید:
https://creators.spotify.com/pod/profile/sedarat/episodes/--e36el9j
❊
https://castbox.fm/channel/علی-صدارت-id3317800?country=us
❊
در گروه واتساپ با شناسه «علی صدارت-نظر، خبر، تحلیل» همراه ما شوید و در همرسانی مشارکت بفرمایید:
https://chat.whatsapp.com/IT11IqMZ44v9L62gPRghhu
❊
در گروه تلگرام با شناسه https://t.me/sedaratMD همراه ما شوید و در همرسانی مشارکت بفرمایید:
❊
برخی دیگر رسانه‌ها:
https://mastodon.social/@sedarat
❊
سابستک:
❊
https://bsky.app/profile/sedarat.bsky.social
❊
سند اساسی دوران گذار برای انتقال حاکمیت به ما مردم ایران، قانون اساسی موقت برای دوران انتقالی:
https://alisedarat.com/2019/08/17/5108/
این سند متعلق به هیچ شخص و گروه خاصی نیست، و صاحب آن در واقع، همگیِ خودِ ما مردم ایران هستیم. در نتیجه، ضمانت اجرایی همهُ اصول این سند هم همگیِ خودِ ما مردم ایران هستیم. مردمسالاری را، فقط خودِ ما مردم می‌توانیم، و فقط خودِ ما مردم باید برقرار کنیم، نه قدرت‌ها!
❊
قانون اساسی پیشنهادی بر اساس حقوق پنج گانه (لائیک، غیر ایدئولوژیک)
https://alisedarat.com/2019/06/23/4991/
آدرس مطلب در سایت (سایت علی صدارت : رسانه‌های ملیِ همگانی به مثابه شاخه چهارم دولت) را در ذیل آورده‌ایم.
مطلب صوتی/تصویری را، میتوانید مستقیما در این آدرس بشنوید/ببینید.
در این آدرس، بعضی دیگر رسانه‌ها که هم این مطلب و نیز برخی دیگر از مطالب سایت در آنها منتشر میشوند، قابل دسترسی هستند.
از این راه هر کدام از ما هم می‌توانیم به سهم خود و به نوبه خود، برای احقاق حقِ اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی، به عنوان یک «کنش‌گر حقوق بشر» فعال شویم. با عضو شدن، و دنبال کردن، و مشترک شدن، و رای‌دادن، و ابراز نظر، و پسندیدن، و پیاده کردن، و به دوستان خود ایمیل کردن، و…، و با ابتکار برای سایر روش‌های همرسانی، نقش‌آفرین گردیم:
https://alisedarat.com/2025/08/04/14459/
❊
برای دسترسی به سایر تولیدات ما، و سایر رسانه‌های ما، و نیز راههای تماس و ارتباط با ما، لطفا تصویر ذیل را با موبایل خود اسکن کنید، و یا به لینک زیر مراجعه فرمایید:
❊
[caption id="attachment_11941" align="aligncenter" width="282"]
برای دسترسی به سایر تولیدات ما، و سایر رسانه‌های ما، و نیز راههای تماس و ارتباط با ما، لطفا تصویر فوق را با موبایل خود اسکن کنید، و یا به لینک زیر مراجعه فرمایید:https://linktr.ee/sedarat[/caption]
❊
